Osmanli toplumunun yasamsal yeniliklerine ve siyasi, sosyal, kültürel kaostan kurtulusuna paralel bir gelisime sahip Tanzimat romani, bireyin etkin ve özerk özne olma hakkinin yenilenmesi ve sosyolojik konumunun metinlesmesidir. Devrin toplumsal ve kültürel kosullarinin irdelenmesi, var olan dinamikler baglamindaki kültürel dönüsüm, yazinsal faaliyetlerin arka planina konumlandirilir. Arayis, sorgulayis, yenilenis, kendi olus sürecine isaret eden dönemin modern düsünce gelenegi, acilan terakki yoluna girmek, asr insan olmak ve kisisel özgürlüklerini-benliklerini kazanmak boyutuna tasinir. Bu sürecteki yazili üretimler ile kisi, konu ve tema basta olmak üzere tüm düzlemlerde, bireyi egitmek, toplumsal dönüsüme yön vermek hedeflenir. Nesil sanatkarlarinin Osmanli toplumunun ahlaki degerlerinin korunmasi gerektigine ve yeni toplum düzeninin dogru anlasilmasina yönelik mesajlar verdigi Tanzimat romaninda bicimsel anlamda gelenege bagliligin etkisi devam ederken biceme getirilen yenilikler göze carpar. Batili roman teknigi kullanilarak toplumsal ve bireysel yozlasma, cözülüs ve ötekilesme kurgulanir. Hayattan alinan sevgi, ask, ihanet, kiskanclik, dostluk, egitim, hürriyet, adalet, özgürlük, caliskanlik, girisimcilik, yabancilasma, kacis ve benzeri temalar, bireyin kendiligini kurma cabasi ve özgür olma düsüncesi yönünden uyanisi ile bütünlenerek sunulur. Namik Kemal, Ahmet Mithat Efendi, Recaizade Mahmud Ekrem, Semseddin Sami, Samipasazade Sezai, Nabizade Nazim, Mehmed Murad, Fatma Aliye gibi yazarlarin romanlari dönemin sosyolojik ve psikolojik degisim sürecine yönelik mesajlari ile dikkate degerdir.
