Fuad Köprülünün 20. yüzyilin baslarinda formüle ettigi sekliyle paradigmalasmis, ancak yeterince sinanip sorunsallastirilmamis Anadolu dinsel ve kültürel tarihine dair bazi varsayimlar -bazen kimlik siyaseti arenasinda farkli pozisyonlari desteklemek icin ters yüz edilerek de olsa- Alevi-Bektasi tarihine bakisi büyük oranda sekillendirmeyi sürdürmektedir. Nitekim sözlü kültür-yazili kültür, yüksek Islam-halk Islami, ortodoksi-heterodoksi gibi cift kutuplu karsitliklar ve senkretizm gibi normatif kavramsallastirmalar ana akim TürkiyeOsmanli tarihciligi ile bu cizgiye muhalif arastirmacilarin Alevi-Bektasi gecmisine bakislarinda siklikla gözden kacan bir ortaklik teskil etmektedir. Yaygin kabul görmüs bu varsayimlarin ve üzerlerine insa edilen alternatif üst-anlatilarin, hem kavramsal düzeyde sorgulanmasi hem de yeni veriler isiginda test edilmesi bugün geldigimiz noktada artik mümkün ve elzem görünmektedir.
Vefailik, Bektasilik, Kizilbaslik, bu yönde uzun yillara yayilmis bir cabanin ürünüdür. Eserde yer alan makalelerin biri haric tümü, 1990li yillarda yasanan Alevi kültürel canlanisini takiben gün yüzüne cikmaya baslayan, Alevi dede ailelerinin özel arsivlerindeki belge ve yazmalara dayanmaktadir. Tarihcilerin ilgisini henüz yeterince cekememis bu son derece önemli yeni yazili kaynaklar Alevi-Bektasi tarihinin ana meseleleri hakkinda bize yepyeni veriler ve mevcut kaliplarin ötesinde taze ve cok daha nüansli bakis acilari sunmakla kalmamakta, ayni zamanda Anadolu dinsel ve kültürel tarihine dair büyük hikayeyi de önemli noktalarda tashih etmektedir.
Karakaya-Stump bu kitapta toplanan yazilarinda simdiye dek kullanilmamis belgeleri büyük bir ustalikla konusturarak Alevi tarihi calismalarinda yepyeni bir cigir aciyor. Alevi tarihini bütün zenginligini yansitarak yazabilmemiz icin umarim baskalari da onun ardindan ayni saglam ve alisilagelmis köhne söylemleri kökünden sarsan adimlarla yürüyecektir. Kisacasi bu kitap gercek Alevi tarihyaziminin ilk derin solugu - sindirerek okumak gerek. Prof. Dr. Ahmet T. Karamustafa, Maryland Üniversitesi Aleviligin olusumu ve Osmanli tarihi icindeki yeri hakkinda bilgi sahibi olmak isteyenler bu kitabi okumali; bu konularda bilgi sahibi oldugunu düsünenler mutlaka okumali. Ezberbozan kelimesinin tam yerini buldugu nadir bir örnek.
